زن در جغرافیای فکری آیت الله بروجردی

گرامی باد 8 مارس روز جهانی زن

یکی از موضوعات حساس و بحث انگیز که سالهای متمادی اذهان دول متمدن و روشنفکران منصف و اندیشمندان مترقی را به خود مشغول داشته و قلم فرسائیهای چندی در این باب به ثبت رسیده، تبیین و تعیین حدود و مرزهائی جهت « حقوق زنان » است. با وجود اینکه جامعه مدنی امروز تاب و توان تحمل هر نوع تبعیض، استبداد و خودمحوری را از دست داده و تا حد زیادی عامل و باعث مهار جنسیت سالاری گردیده، لیکن بعد از گذشت قرنها، هنوز رنسانس اندیشه ها به بلوغ کامل خود نرسیده و نتوانسته اساسنامه جامع و کاملی در ارتباط با حقوق و مزایای این مخلوق زیبای الهی ارائه دهد و تضادهای فکری و اعتقادی انبوهی در کیفیت و چگونگی اجرائیات و تقسیمات مربوطه که بعضاً از حد صوری خود عدول ننموده وجود دارد.

آقای بروجردی، روحانی صاحب نظر و روشنفکر دینی با تکیه بر اسناد منبعث از کتب آسمانی و با استمداد از ادبیاتی فرادینی در دستنوشته هایش، با نگاهی منصفانه و روشنگرانه به شرح و بیان گوشه هائی از امتیازات و اعتبارات این مخلوق شگفت انگیز ربوبی پرداخته که نظر خوانندگان گرامی را به فرازهائی از آن معطوف میدارم :

زن از منظر بروجردی:

زن، مخلوق زيبای خداوند است. زنان در هر کاری توانمند و با استعدادند. در تقسيم‌بنديهای حرفه‌ای و صنفی، بايد رعايت حرمت و قداست زن را نمود و ظرافت و لطافت اين مسئول تکامل و توارث را فراموش ننمود و از تجارت عفّت و عصمت او حذر نمود و هرگز وی را ابزاری برای بازاريابی قرار نداد و مقامات خدا داده‌اش را ناديده نگرفت. گرچه در همه اعصار از موقعيّت و مقام زنان سوء استفاده شده و سوداگران نامرد و نااهل، فرصت‌طلبی‌های بسياری از اين جنس مقدّس کرده اند.

ایشان همچنین در پاسخ به سؤالی در مورد حقوق و حدود زنان اینگونه تصریح نمودند:

زن، شریک مرد در اداره امور خلقت است . زنان، از همان موقعیّتی در آفرینش برخوردارند که مردان به دست آورده اند و هر قانونی که شخصیّت و تمامیّت اعتباری ایشان را نقض کند بی ارزش است . تمامی احکامی که باعث سرشکستگی و اُفت زنان می گردد ناقض حقوق بشر است . هر نوع حصر و حدّی که موجب تقلیل کامیابی آنها در زندگی شود، غیر قابل احترام و اجراست. میادین کاری و علمی و اجتماعی به هیچ وجه برای آنها، نباید ایجاد تنگنا و محدودیت نماید .

با وجود اینکه تعاریف زیادی درباب زن و جایگاه او بیان گردیده اما با مرور این نوشتار به لطافت و ظرافت تراوشات فکری بروجردی پی میبریم که چگونه با قرائت نوینی از مندرجات وحی به مکاشفات و مبانی جدیدی از اساسنامه الهی که منطبق با فطرت آدمی است دست می یابیم.

ایشان معتقد است که : زن نیمه اصلی آفرینش است چرا که روح خدا در او تجلی کرد و بدون نیاز به مرد، گُلی را به جهان عرضه نمود و مسیح را برای صلح و ثبات جهان نمودار ساخت .

ایشان می افزاید: انتخاب مریم برای جلوه نمایی آفریدگار بزرگ، مهمترین تعریفی است از وجود زن که همتایی ندارد . زنان همپای مردان دارای مطالباتی هستند مشروع و معقول و معروف که هر گونه تعدی به آنها، ستمکاری به اصل خلقت است . هر نوع محدودیتی برای زنان، خیانت به بشریت بوده چرا که مرکزیت هستی به یمن حیات زن است . چنانچه با وضع قوانین خشن و ایذائی موجب تخریب اعصاب و تضعیف احساس او شوند، دگرگونیهای ناموزون و ناروا به تمامیت جامعه انسانی باز می گردد و باعث اختلال در نظامات سیاسی و اجتماعی می شود لذا آزادی و استقلال زنان را ضرورتی انکار ناپذیر میدانیم .

به حتم و یقین بروجردی یکی از قربانیان راه آزادی است. او مخالف هر نوع محدودیت و تنگناهایی است که بشر امروزی را به سختی و تعب انداخته است. ایشان در تعریف آزادی اینگونه می نویسد:

" آزادی، موهبتی است الهی که نبايد تحت هيچ عنوانی آنرا مهار نمود. با آزادنگری پيشرفت به دنيای ما می‌آيد. آزادانديشی، سبب ويروس‌زدائی از خمير مايه زندگی می‌گردد. آری؛ آزادی در ژن آدمی است . "

وی در باب یکی از بحث برانگیز ترین موضوعات یعنی حجاب، دیدگاههای خود را اینگونه بازگو می کند:

بدان‏كه پوشش از براى زنان، به مثابه حفاظت از دُرّ بوده كه از دزدان روزگار مى‏شود، و امّا اين حراست مى‏بايد جنبه فرهنگى داشته باشد نه تحميلى كه اگر به زور انجامد به خلاف اهداف شارع مقدّس مى‏رود و امكان اصلاحات نفسانى فردى و عمومى را از دست مى‏دهد.

و در پایان نوشتار خویش را با مقالی دیگر از این روحانی دگر اندیش و مخالف ولایت فقیه خاتمه می دهیم که می گوید:

در مشي فكري و تحقيقي بنده، زنان عهده‌دار مناصب اصلي هستند و جايگاه ويژه‌اي در آفرينش دارند ، احترام به اين قشر عظيم از خلقت ، حرمت‌دهي به خداوند است . انتظارم از خانمها آنست كه به جمع ما بپيوندند و ما را در هدم نيروهاي ترورپرور و حق‌كُش ، ياري دهند